Dnia 17 maja 1814 r. zaprzysiężono norweską konstytucję. Jeszcze tego samego roku, po krótkiej wojnie, został podpisany Układ z Moss, na mocy którego Szwecja uznała fakt, iż Norwegia ma swą własną konstytucję. W ten sposób konstytucja przetrwała.
Fakty w skrócie
W wyniku Traktatu Kilońskiego, który został podpisany w styczniu 1814 r., Norwegia weszła w unię ze Szwecją. Dnia 17 maja 1814 r. zaprzysiężono norweską konstytucję. Jeszcze tego samego roku, po krótkiej wojnie, został podpisany Układ z Moss, na mocy którego Szwecja uznała fakt, iż Norwegia ma swą własną konstytucję. W ten sposób konstytucja przetrwała.
14 stycznia – Traktat Kiloński
Późną jesienią 1813 r. szwedzki książę Carl Johan najechał Danię w celu zmuszenia jej do zrzeczenia się Norwegii na rzecz Szwecji. Książę dysponował przeważającymi siłami i po długich walkach zmusił Danię do zakończenia 434-letniej unii z Norwegią. W następstwie traktatu podpisanego w Kilonii Norwegia weszła w unię personalną ze Szwecją.
16 lutego – spotkanie wybitnych przedstawicieli Norwegii w Eidsvoll
Warunki Traktatu Kilońskiego spotkały się z oporem w Norwegii pod przewodnictwem następcy duńskiego tronu, księcia Christiana Frederika, który pełnił w Norwegii funkcję Wice-Regenta. 16 lutego 1814 r. zebrał on w Eidsvoll 21 wybitnych obywateli Norwegii i obwieścił im swój zamiar przeciwstawienia się Traktatowi Kilońskiemu i wstąpienia, jako spadkobiercy Królestwa Danii i Norwegii, na tron norweski. Plan ten spotkał się z oporem większości zebranych tam osób, które argumentowały, iż w związku z faktem zrzeczenia się władzy nad Norwegią przez duńskiego króla, kwestia suwerenności Norwegii leży w rękach norweskiego narodu. Ostatecznie Christan Frederik przychylił się do głosu większości. W praktyce oznaczało to konieczność zwołania przedstawicieli norweskiego społeczeństwa w celu opracowania konstytucji i wyboru króla.
25 lutego – modlitwy i wybory
Dnia 19 lutego Christian Frederik przygotował list otwarty do obywateli, w którym informował ich, że w celu opracowania konstytucji Norwegii zwołuje do Eidsvoll w dn. 10 kwietnia Zgromadzenie Konstytucyjne. 25 lutego w kościołach w całym kraju odbyły się specjalne msze, po których zwoływano spotkania ludności w celu zaprzysiężenia obecnych i wyznaczenia wyborców. Ci ostatni z kolei wybrali po jednym przedstawicielu każdego powiatu jako członków planowanego Zgromadzenia.
10 kwietnia – 112 przedstawicieli spotyka się w Eidsvoll
112 przedstawicieli, reprezentujących swe okręgi wyborcze, zjechało do Eidsvoll. Wśród nich było 57 urzędników państwowych, 18 przemysłowców i 37 rolników. Oficjalne otwarcie Zgromadzenia miało miejsce 11 kwietnia w sali głównej dworku w Eidsvoll. Christian Frederik wygłosił odpowiednik mowy tronowej, w którym podkreślił, że zadaniem Zgromadzenia jest opracowanie konstytucji dla kraju.
17 maja – podpisanie konstytucji i wybór Christiana Frederika na króla
Zespół 112 reprezentantów społeczeństwa norweskiego pracował nad konstytucją przez sześć tygodni. Wszyscy członkowie zgadzali się w tym, że inspiracją dla niej powinny być dotychczasowe wyobrażenia narodu na temat suwerenności kraju, wolności i równowagi sił, natomiast nie było wśród nich zgody co do tego, która z dwóch opcji polityki zagranicznej byłaby w stanie zapewnić krajowi możliwie największą wolność: czy pełna niezależność i wznowienie unii z Danią, czy niezależność w ramach unii ze Szwecją. Podział ten wpłynął zarówno na debatę na temat konstytucji, jak i wybór króla, ale tych, którzy chcieli pełnej niepodległości była zdecydowana większość i to zadecydowało o wyborze właśnie tej opcji.
Dnia 17 maja konstytucja była gotowa i w tym kształcie została podpisana przez członków Zgromadzenia. Christian Frederik został następnie jednogłośnie wybrany na króla Norwegii, chociaż 14 zwolenników unii poprosiło o zapis w protokole, że głosowali na Christiana Frederika pod przymusem. Pomimo tych różnic, całe Zgromadzenie czuło tego dnia ducha porozumienia i zgody.
19 maja – Christian Frederik przyjmuje Koronę
Dzień po podpisaniu konstytucji Christian Frederik dowiedział się, że Anglia, Rosja i Austria zamierzają wysłać swych komisarzy do Norwegii, aby przeforsować unię szwedzko-norweską. Chociaż norweska niezależność nie była możliwa bez braku akceptacji ze strony wielkich mocarstw i chociaż Christian Frederik mógł jeszcze uniknąć konfliktu zrzekając się tronu, w dniu 19 maja przyjął Koronę, przyznaną mu przez przedstawicieli narodu norweskiego w Eidsvoll.
14 sierpnia – Układ z Moss kończy wojnę między Norwegią a Szwecją
Przez całą wiosnę szwedzki książę Carl Johan wraz ze swymi wojskami był zaangażowany w wojnę z Napoleonem na Kontynencie. Dopiero wtedy, gdy Francuski Cesarz został pokonany, Carl Johan mógł zwrócić całą swą uwagę na Norwegię i, przy poparciu mocarstw, zażądać respektowania postanowień Traktatu Kilońskiego. W dniu 26 lipca wypowiedział on wojnę Christianowi Frederikowi i Norwegii. Szwedzkie siły ostro nacierały i ostatecznie zmusiły Norwegów do odwrotu, niemniej 7 sierpnia rozpoczęły się negocjacje o zawieszeniu broni. Jednym z warunków stawianych przez Norwegów była akceptacja ich konstytucji. Negocjacje zakończyły się Układem z Moss, podpisanym 14 sierpnia 1814 r. Carl Johan przyjął zaprzysiężoną wcześniej w Eidsvoll norweską konstytucję, do której dodano nowelizację o unii obu królestw, a Christian Frederik obiecał abdykować. Konstytucja przetrwała.
7 października – pierwsze nadzwyczajne posiedzenie Stortingu
Zgodnie z postanowieniami Układu z Moss, Christian Frederik zwołał 7 października nadzwyczajne posiedzenie Stortingu (norweskiego parlamentu), aby dokonać zmian w konstytucji w celu dostosowania jej do wymogów unii norwesko-szwedzkiej. Dnia 9 października Christian Frederik wygłosił przemówienie do grupy 25 przedstawicieli Stortingu, w którym zrzekł się norweskiego tronu. Oznaczało to, ze Storting, na czele z wybranym przewodniczącym Wilhelmem Christie, ponosił pełną odpowiedzialność za poprawki do konstytucji oraz za negocjacje ze Szwedami.
4 listopada – Storting zatwierdza konstytucję ze zmianami
Dnia 4 listopada 1814 r. nowa konstytucja została ukończona. Z formalnego punktu widzenia nie była ona poprawioną wersją konstytucji z Eidsvoll, ale nową konstytucją, datowaną na 4 listopada. Zasadnicza zmiana w jej zapisach polegała na tym, że Norwegia, jako niezależne królestwo, wchodziła w unię ze Szwecją. Zmieniono też wiele artykułów, odnoszących się do króla, rady państwa i Stortingu, ale zmiany te w rzeczywistości wzmocniły pozycję Stortingu i rady państwa względem króla poprzez m. in. zapis, na podstawie którego osłabiono wojskowe i zagraniczne siły króla. Po zatwierdzeniu w dn. 4 listopada poprawek do konstytucji, Storting oficjalnie przyjął abdykację Christiana Frederika. Jeszcze tego samego dnia parlamentarzyści wybrali nowego króla, którym został Król Szwecji Carl XIII. W ten sposób wybrano go na Króla Norwegii: nie w wyniku Traktatu Kilońskiego, ale na podstawie głosowania w norweskim parlamencie.
(Zródło: Storting)
Źródło: na podstawie materiałów zawartych na stronie Ambasady Norwegii w Warszawie
Fot: amb-norwegia.pl